แจกแนวข้อสอบนักวิชาการอาหารและยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา อย

แนวข้อสอบนักวิชาการอาหารและยา

1.                        อาหารที่มีลักษณะใดต่อไปนี้ถือว่าเป็นอาหารไม่บริสุทธ์

ก.     อาหารที่มีสิ่งที่น่าจะเป็นอันตรายแก่สุขภาพเจือปนอยู่ด้วย

ข.     อาหารที่มีฉลากเพื่อลวงหรือพยายามลวงผู้ซื้อให้เข้าใจผิดในเรื่องคุณภาพ

ค.    อาหารที่ได้ผสมหรือปรุงแต่งด้วยวิธิใดๆ โดยประสงค์จะปกปิดซ่อนเร้นความด้อยคุณภาพของอาหารนั้น

ง.      อาหารที่ผลิตขึ้นไม่ถูกต้องตามคุณภาพหรือมาตรฐานที่รัฐมนตรีประกาศ

ตอบ       ก.  อาหารที่มีสิ่งที่น่าจะเป็นอันตรายแก่สุขภาพเจือปนอยู่ด้วย

พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522

               มาตรา 26  อาหารที่มีลักษณะดังต่อไปนี้ให้ถือว่าเป็นอาหารไม่บริสุทธิ์

(1)            อาหารที่มีสิ่งที่น่าจะเป็นอันตรายแก่สุขภาพเจือปนอยู่ด้วย

(2)      อาหารที่มีสารหรือวัตถุเคมีเจือปนอยู่ในอัตราที่อาจเป็นเหตุให้คุณภาพของอาหารนั้นลดลง  เว้นแต่การเจือปนเป็นการจำเป็นต่อกรรมวิธิผลิต  การผลิต  และได้รับอนุญาตจากพนักงานเจ้าหน้าที่แล้ว

(3)            อาหารที่ได้ผลิต  บรรจุ  หรือเก็บรักษาไว้โดยไม่ถูกสุขลักษณะ

(4)            อาหารที่ผลิตจากสัตว์ที่เป็นโรคอันอาจติดต่อถึงคนได้

(5)            อาหารที่มีภาชนะบรรจุประกอบด้วยวัตถุที่น่าจะเป็นอันตรายแก่สุขภาพ

2.                        ระบบคุณภาพ (Quality System)  เป็นระบบที่เน้นในเรื่องใด

ก.     การป้องกัน

ข.     การแก้ไขปัญหา

ค.     การควบคุมระบบ

ง.      การตรวจสอบ

ตอบ       ก.  การป้องกัน

ระบบคุณภาพ (Quality System)

               ระบบคุณภาพ (Quality System)  หรือบางครั้งเรียกว่า ระบบประกันคุณภาพ (Quality Assurance System)  เป็นการดำเนินการเพื่อให้สถานที่ผลิตมีมาตรฐาน  โดยคำนึงถึงทุกขั้นตอนของการผลิตรวมทั้งปัจจัยต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง  ซึ่งจะต้องถูกควบคุมตรวจสอบอย่างเป็นระบบ  ต่อเนื่อง  และสม่ำเสมอเพื่อให้ผลิตภัณฑ์ขั้นสุดท้ายมีคุณภาพและปลอดภัยมากยิ่งขึ้น  หากระบบมีการดำเนินการถูกต้องแล้วจะสามารถช่วยตรวจสอบกลับถึงสาเหตุได้เมื่อผลิตภัณฑ์มีปัญหา  แต่อย่างไรก็ตาม ระบบนี้เป็นระบบที่เน้นการป้องกันมากกว่าการแก้ไขปัญหา

               ในระดับสากล  ระบบคุณภาพในอุตสาหกรรมอาหาร ได้แก่  GMP  และ HACCP  ซึ่งปัจจุบันมีความสำคัญและมีการดำเนินการมากขึ้นในประเทศไทย  โดยเฉพาะอุตสาหกรรมขนาดใหญ่และอุตสาหกรรมส่งออก  เนื่องจากกระแสความต้องการการบริโภคอาหารภายในประเทศ  และกระแสการค้าโลกที่มีการแข่งขันในเรื่องคุณภาพมาตรฐานและความปลอดภัยของอาหารมากยิ่งขึ้น

3.                        ในระดับสากล  ระบบคุณภาพในอุตสาหกรรมอาหารคือ

ก.     MPG

ข.     GMP

ค.     HACP

ง.      CPHA

ตอบ       ข.  GMP

               ดูคำอธิบายข้อข้างต้น

4.                        พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522  ให้ยกเลิกพระราชบัญญัติฉบับใด

ก.     พระราชบัญญัติมาตรฐานในการผลิตอาหาร พ.ศ. 2507

ข.     พระราชบัญญัติระดับคุณภาพอาหาร พ.ศ. 2507

ค.     พระราชบัญญัติควบคุมคุณภาพอาหาร พ.ศ. 2507

ง.      พระราชบัญญัติข้อบังคับด้านภาชนะบรรจุภัณฑ์สำหรับผลิตภัณฑ์อาหาร พ.ศ. 2507

ตอบ       ค.  พระราชบัญญัติควบคุมคุณภาพอาหาร พ.ศ. 2507

พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522

               มาตรา 3  ให้ยกเลิก

(1)            พระราชบัญญัติควบคุมคุณภาพอาหาร พ.ศ. 2507

(2)            ประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 49  ลงวันที่ 18 มกราคม พ.ศ. 2515

บรรดาบทกฎหมาย  กฎ  และข้อบังคับอื่นในส่วนที่มีบัญญัติไว้แล้วในพระราชบัญญัตินี้  หรือซึ่งขัดหรือแย้งกับบทแห่งพระราชบัญญัตินี้  ให้ใช้พระราชบัญญัตินี้แทน

5.                        เป้าหมายของ 5 ส คือ

ก.     สะสาง

ข.     สะดวก

ค.     สร้างนิสัย

ง.      สุขลักษณะ

ตอบ       ค.  สร้างนิสัย 5 ส

               5 ส  เป็นกิจกรรมพื้นฐานซึ่งเป็นการปูพื้นฐานการจัดการในองค์กรในการปรับปรุงเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ  ทั้งด้านการผลิต  คุณภาพ  ต้นทุน  การจัดส่ง  ความปลอดภัย  ขวัญกำลังใจ  และสภาพแวดล้อมในการทำงาน  ซึ่ง 5 ส  ประกอบด้วยขั้นตอนและเป้าหมาย  ดังนี้

               เป้าหมายของ 5 ส  คือ  การสร้างนิสัยให้บุคลากรในองค์กรมีระเบียบวินัย  และรักษาสภาพแวดล้อมของสังคมให้น่าอยู่  การที่จะนำความรู้หรือเทคนิคอื่นๆ มาใช้เพื่อเพิ่มผลผลิตก็จะทำให้ดียิ่งขึ้นการบริหารงานก็จะมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลตามมา

6.                        ข้อใดมิใช่ขั้นตอนของ 5 ส

ก.     สะสาง

ข.     สะดวก

ค.     สร้างนิสัย

ง.      สุขลักษณะ

ตอบ       ก.  สะสาง

               ดูคำอธิบายข้อข้างต้น

7.                        สาระสำคัญของ GMP คือข้อใด

ก.     สถานที่ตั้งและอาคารการผลิต

ข.     เครื่องมือ  เครื่องจักรและอุปกรณ์ในการผลิต

ค.     การควบคุมกระบวนการผลิต

ง.      ถูกทุกข้อ

ตอบ       ง.  ถูกทุกข้อ

สาระสำคัญของ GMP (Good Manufacturing Practice)

               ในการดำเนินการเพื่อนำระบบ GMP  หรือ หลักเกณฑ์วิธีการที่ดีในการผลิตไปปรับใช้ในการผลิตอาหารหรือเครื่องดื่มนั้น  ต้องคำนึงหรือเตรียมความพร้อมในเรื่องต่างๆ ดังนี้ (ดุลย์จิรา  สุขบุญญสถิตย์. 2540 : 39)

               1.  สถานที่ตั้งและอาคารผลิต  เช่น  เรื่องของตัวอาคาร  บริเวณหรือสภาพแวดล้อมใกล้เคียงต้องสะอาด  ไม่มีน้ำขังแฉะและสกปรก  เป็นต้น

               2.  เครื่องมือเครื่องจักรอุปกรณ์ในการผลิต  ต้องไม่ทำจากวัสดุที่มีปฏิกิริยากับอาหารและเป็นอันตรายต่อผู้บริโภค  ไม่เกิดสนิท  ทำความสะอาดง่าย  เพียงพอต่อการปฏิบัติงาน

               3.  การควบคุมกระบวนการผลิต  เป็นการดำเนินการทุกขั้นตอนต้องมีการควบคุมตามหลักสุขาภิบาลที่ดีตั้งแต่การรับชนิดและปริมาณการของผลิตภัณฑ์และวันเดือนปีที่ผลิตโดยเก็บไว้อย่างน้อย 2 ปี

               4.  การสุขาภิบาล  เช่น  เรื่องของน้ำใช้ในโรงงาน  ห้องส้วม  อ่างล้างมือ  ภาชนะรองรับขยะมูลฝอย  มีทางระบายน้ำทิ้ง  เป็นต้น

               5.  การบำรุงรักษาและการทำความสะอาด  เช่น  มีการรักษาความสะอาด  บำรุง  ซ่อมแซมสถานที่  ตัวอาหาร  เครื่องมือ  เครื่องจักร  อุปกรณ์  เป็นประจำและการใช้สารเคมีทำความสะอาดต้องอยู่ภายใต้เงื่อนไขที่ปลอดภัย  เป็นต้น

               6.  บุคลากรและสุขลักษณะผู้ปฏิบัติงาน  เช่น  ผู้ปฏิบัติงานต้องไม่เป็นโรคติดต่อหรือโรคน่ารังเกียจ  ตามที่กำหนดโดยกฎกระทรวง  หรือมีบาดแผลอันอาจก่อให้เกิดการปนเปื้อนของผลิตภัณฑ์  มีการสวมเสื้อผ้า  เสื้อคลุมที่สะอาด  ล้างมือก่อนปฏิบัติงาน  ใส่ถุงมือไม่สวนเครื่องประดับ  สวมหมวกหรือผ้าคลุมผม  มีการฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานเกี่ยวกับสุขลักษณะทั่วไป  และความรู้ทั่วไปในการผลิตอาหาร  เป็นต้น

8.                        ข้อกำหนดใดคือข้อกำหนดหลักของ ISO 9001 : 2000

ก.     ระบบการจัดการอาหารปลอดภัย

ข.     ระบบการจัดการคุณภาพ

ค.     ความรับผิดชอบด้านการจัดการ

ง.      ทรัพยากรมนุษย์

ตอบ       ข.  ระบบการจัดการคุณภาพ

ISO ที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมอาหาร

               ISO 9001 : 2000 (มอก. 9001-2544)  เป็นระบบการบริหารงานคุณภาพซึ่งมีข้อกำหนดหลัก 4 หัวข้อใหญ่ๆ คือ

1.         ระบบการจัดการคุณภาพ

2.         ความรับผิดชอบด้านการผลิต/บริการ

3.         การจัดการทรัพยากร

4.         การผลิต (และ/หรือการบริการ)

ทั้งนี้ระบบ ISO 9001  ต้องนำมาประกอบการพิจารณา  ร่วมกับ ISO 9000 และ 9004 ซึ่งทั้ง 3 เล่ม  ถูกบรรจุเป็น มอก. ซึ่งผู้ผลิตสามารถสอบถามรายละเอียดและหาซื้อได้ทั้งชุดในราคา 185 บาท  ที่สำนักงานมาตรฐานอุตสาหกรรม (สมอ.)  เบอร์โทร 02-202-3426

9.                        อาหารที่มีลักษณะใดต่อไปนี้ถือว่าเป็นอาหารปลอม

ก.    อาหารที่มีสารหรือวัตถุเคมีเจือปนอยู่ในอัตราที่อาจเป็นเหตุให้คุณภาพของอาหารนั้นลดลง

ข.     อาหารที่มีฉลากเพื่อลวงหรือพยายามลวงผู้ซื้อให้เข้าใจผิดในเรื่องคุณภาพ

ค.     อาหารที่ได้ผลิต  บรรจุ  หรือเก็บรักษาไว้โดยไม่ถูกสุขลักษณะ

ง.      อาหารที่ผลิตจากสัตว์ที่เป็นโรคอันอาจติดต่อถึงคนได้

ตอบ       ข.  อาหารที่มีฉลากเพื่อลวงหรือพยายามลวงผู้ซื้อให้เข้าใจผิดในเรื่องคุณภาพ

พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522

               มาตรา 27  อาหารที่มีลักษณะดังต่อไปนี้ให้ถือว่าเป็นอาหารปลอม

(1)      อาหารที่ได้สับเปลี่ยนใช้วัตถุอื่นแทนบางส่วน  หรือคัดแยกวัตถุที่มีคุณค่าออกเสียทั้งหมดหรือบางส่วน  และจำหน่ายเป็นอาหารแท้อย่างนั้น  หรือใช้ชื่ออาหารแท้นั้น

(2)      วัตถุหรืออาหารที่ผลิตขึ้นเทียมอาหารอย่างหนึ่งอย่างใด  และจำหน่ายเป็นอาหารแท้อย่างนั้น

(3)      อาหารที่ได้ผสมหรือปรุงแต่งด้วยวิธีใดๆ โดยประสงค์จะปกปิดซ่อนเร้นความชำรุดบกพร่องหรือความด้อยคุณภาพของอาหารนั้น

(4)            อาหารที่มีฉลากเพื่อลวงหรือพยายามลวงผู้ซื้อให้เข้าใจผิดในเรื่องคุณภาพ  ปริมาณ  ประโยชน์  หรือลักษณะพิเศษอย่างอื่น  หรือในเรื่องสถานที่และประเทศที่ผลิต

(5)      อาหารที่ผลิตขึ้นไม่ถูกต้องตามคุณภาพหรือมาตรฐานที่รัฐมนตรีประกาศกำหนดตาม มาตรา 6(2) หรือ (3)  ถึงขนาดจากผลวิเคราะห์ปรากฎว่า  ส่วนประกอบที่เป็นคุณค่าทางอาหารขาดหรือเกินร้อยละสามสิบจากเกณฑ์ต่ำสุดหรือสูงสุด  หรือแตกต่างจากคุณภาพหรือมาตรฐานที่ระบุไว้จนทำให้เกิดโทษหรืออันตราย

10.                   หลักเกณฑ์ขั้นต่ำในการดำเนินการสถานที่ผลิตอาหารจัดทำขึ้นโดยหน่วยงานใด

ก.     องค์การอนามัยโลก

ข.     คณะกรรมการอาหาร

ค.     สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา

ง.      กระทรวงสาธารณสุข

ตอบ       ค.  สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา

หลักเกณฑ์ขั้นต่ำในการดำเนินการสถานที่ผลิตอาหาร (Minimum Requirement)

               หลักเกณฑ์ขั้นต่ำในการดำเนินการสถานที่ผลิตอาหาร (Minimum Requirement)  เป็นหลักเกณฑ์ที่จัดทำขึ้นโดยสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา  ตั้งแต่ปี 2523  มีวัตถุประสงค์เพื่อให้ผู้ผลิตจัดสถานที่  เครื่องจักรอุปกรณ์  และให้มีการดำเนินการในหลักการขั้นต่ำในเรื่องสุขาภิบาลและสุขลักษณะเบื้องต้น  ทั้งนี้ ผู้ผลิตจะได้มีแนวทางในการดำเนินการที่ถูกต้องก่อนที่จะบริโภคอาหาร  และปัจจุบันกระทรวงสาธารณสุขได้มีการพัฒนาการควบคุมสถานที่ผลิตและกระบวนการผลิตโดยใช้หลักเกณฑ์และวิธีการที่ดีในการผลิต  หรือที่เรียกว่า  GMP  แต่หลักเกณฑ์ฯ นี้ยังสามารถนำไปใช้กับกลุ่มอาหารที่นอกเหนือจากที่ควบคุมด้วย GMP ซึ่งจะสอดคล้องกับกฎกระทรวง  ฉบับที่ 1 ข้อ 4

11.          อาหารที่มีลักษณะใดต่อไปนี้  มิใช่เป็นอาหารที่รัฐมนตรีกำหนดห้ามมิให้ผู้ใดผลิต  นำเข้าเพื่อจำหน่าย  หรือจำหน่าย

ก.     ไม่ปลอดภัยในการบริโภค

ข.     มีสรรพคุณไม่เป็นที่เชื่อถือ

ค.     มีคุณค่าหรือคุณประโยชน์ต่อร่างกายในระดับที่ไม่เหมาะสม

ง.      ภาชนะบรรจุประกอบด้วยวัตถุที่น่าจะเป็นอันตรายแก่สุขภาพ

ตอบ       ง.  ภาชนะบรรจุประกอบด้วยวัตถุที่น่าจะเป็นอันตรายแก่สุขภาพ

พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522

               มาตรา 29  อาหารที่มีลักษณะดังต่อไปนี้  ให้ถือว่าเป็นอาหารตาม มาตรา 25(4)

(1)            ไม่ปลอดภัยในการบริโภค  หรือ

(2)            มีสรรพคุณไม่เป็นที่เชื่อถือ  หรือ

(3)            มีคุณค่าหรือคุณประโยชน์ต่อร่างกายในระดับที่ไม่เหมาะสม

12.          สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้กำหนดให้ผลิตภัณฑ์ใดเป็นผลิตภัณฑ์แรกที่จะต้องปฏิบัติตาม GMP เฉพาะผลิตภัณฑ์ (Specific GMP)

ก.     น้ำบริโภค

ข.     เครื่องใช้ไฟฟ้า

ค.     วัสดุสำนักงาน

ง.      เครื่องแต่งกาย

ตอบ       ก.  น้ำบริโภค

               สำหรับ GMP เฉพาะผลิตภัณฑ์ (Specific GMP) นั้น  สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาได้กำหนดให้น้ำบริโภคเป็นผลิตภัณฑ์แรกที่ผู้ประกอบการจะต้องปฏิบัติตาม GMP เฉพาะ  เนื่องจากการผลิตมีกระบวนการที่ไม่ซับซ้อนและลงทุนไม่มาก  ประกอบกับในยุคเศรษฐกิจปัจจุบันมีผู้ผลิตเพิ่มขึ้นเป็นจำนวนมาก  จากการตรวจสอบจำนวนผู้ประกอบการที่ได้รับอนุญาตจากสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา  และสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดทั่วประเทศ ในปี 2546  มีประมาณ 4,000 รายทั่วประเทศ  ซึ่งส่วนใหญ่ผู้ประกอบการรายย่อยมีการผลิตโดยไม่คำนึงถึงความปลอดภัยของผู้บริโภค  สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยาจึงเห็นว่าจำเป็นที่จะต้องมีมาตรการ  และหาวิธีการป้องกันในเรื่องนี้อย่างจริงจังมากขึ้น  ทั้งนี้ ให้เน้นการควบคุมสถานที่และกระบวนการผลิตโดยใช้หลักการของ GMP เฉพาะผลิตภัณฑ์เข้ามาเป็นหลักเกณฑ์บังคับทางกฎหมาย  เพื่อให้ผู้ผลิตน้ำบริโภคตระหนัก  มีการควบคุม  ตรวจสอบ  และเห็นความสำคัญเรื่องคุณภาพมาตรฐานและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์  หลักการของ GMP น้ำบริโภคใช้แนวทางของกฎหมายอเมริกาที่กำหนดใน Code of Federal Regulation title ที่ 21 part 129 Processing and bottling of bottled drinking water และมาตรฐานสากล Codex (Code of Hygiene Practice for Bottled/Packaged Drinking Waters)  ซึ่งสอดคล้องกับ GMP สุขลักษณะทั่วไปที่เป็นกฎหมาย  เพียงแต่มีการขยายเนื้อหาในหมวดที่เกี่ยวกับกระบวนการผลิตให้เป็นไปตามขั้นตอนที่ถูกต้องของผลิตภัณฑ์น้ำบริโภคเพื่อให้ผู้ผลิตสามารถควบคุมได้ครบถ้วนทุกจุดของการผลิตมากยิ่งขึ้น

13.                   ใครคือผู้รักษาการตามพระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522

ก.     รัฐมนตรีว่ากรกระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์

ข.     รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

ค.     รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข

ง.      รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

ตอบ       ค.  รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข

พระราชบัญญัติอาหาร พ.ศ. 2522

               มาตรา 5  ให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขรักษาการตามพระราชบัญญัตินี้  และให้มีอำนาจแต่งตั้งพนักงานเจ้าหน้าที่  ออกกฎกระทรวงกำหนดค่าธรรมเนียมไม่เกินอัตราท้ายพระราชบัญญัตินี้  ยกเว้นค่าธรรมเนียมและกำหนดกิจการอื่นกับออกประกาศ  ทั้งนี้ เพื่อปฏิบัติการตามพระราชบัญญัตินี้

               กฎกระทรวงและประกาศนั้นเมื่อได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษาแล้วให้ใช้บังคับได้

14.                   ข้อกำหนด GMP ข้อใดมิใช่ข้อกำหนด GMP สุขลักษณะทั่วไป

ก.     สถานที่ตั้งและอาคารผลิต

ข.     เครื่องมือ  เครื่องจักร  และอุปกรณ์ในการผลิต

ค.     การสุขาภิบาล

ง.      การควบคุมคุณภาพมาตรฐาน

ตอบ       ง.  การควบคุมคุณภาพมาตรฐาน

               ข้อกำหนด GMP สุขลักษณะทั่วไป  มีอยู่ 6 ข้อกำหนด  ดังนี้

1.         สถานที่ตั้งและอาคารผลิต

2.         เครื่องมือ  เครื่องจักร  และอุปกรณ์ในการผลิต

3.         การควบคุมกระบวนการผลิต

4.         การสุขาภิบาล

5.         การบำรุงรักษาและการทำความสะอาด

6.         บุคลากรและสุขลักษณะ

ในแต่ละข้อกำหนดมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อให้ผู้ผลิตมีมาตรการป้องกันการปนเปื้อนอันตรายทั้งทงด้านจุลินทรีย์  เคมี  และกายภาพลงสู่ผลิตภัณฑ์ซึ่งอาจมาจากสิ่งแวดล้อม  ตัวอาคาร  เครื่องจักรอุปกรณ์ที่ใช้

การดำเนินงานในแต่ละขั้นตอนการผลิต  รวมถึงการจัดการในด้านสุขอนามัย  ทั้งในส่วนของความสะอาด  การบำรุงรักษาและผู้ปฏิบัติงาน

15.                   มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม  มีชื่อย่อว่า

ก.     มผอ.

ข.     มอก.

ค.     มผภอ.

ง.      มฐผอ.

ตอบ       ข.  มอก.

16.                   เว็บไซต์ของมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมคือ

ก.     www.tisi.go.th

ข.     www.tis.go.th

ค.     www.tisi.com

ง.      www.tis.com

ตอบ       ก.  www.tisi.go.th